The Art & Skill of Radio-Telegraphy
«Η Τέχνη και η Ικανότητα της Ραδιοτηλεγραφίας»
William G. Pierpont N0HFF
-3η ανανεωμένη έκδοση-

Η πρώτη έκδοση αυτού του βιβλίου ετοιμάστηκε με εξαιρετική πίεση χρόνου, προκειμένου να συγκεντρώσω και διασώσω τα αποτελέσματα πολλών χρόνων μελέτης και έρευνας σχετικά με τις καλύτερες μεθόδους για να μάθουμε αρχικά τον κώδικα και στην συνέχεια να γίνουμε ικανότεροι χειριστές –gain skill, όπως το λένε οι experts-. Πέρα από τις μεθόδους τα στοιχεία αυτά αφορούσαν και άλλα σχετικά με τον κώδικα θέματα. Αισθανόμουν ότι είχε άμεση προτεραιότητα να οργανώσω τις βασικές αρχές και χαρακτηριστικά αυτής της έρευνας πριν χαθούν για κάποιο λόγο ή θαφτούν στα αρχεία μου.

Τις δισκέτες αυτής της πρώτης έκδοσης τις μοιράστηκα αρχικά με πολύ λίγα άτομα και πολύ σύντομα αντικαταστάθηκε με μια νέα ανανεωμένη πρώτη έκδοση στην οποία είχανε διορθωθεί διάφορα τυχαία ορθογραφικά και εκφραστικά λάθη. Και αυτή η έκδοση επίσης ετοιμάστηκε κάτω από εξαιρετική πίεση χρόνου αφήνοντας ένα αριθμό από σχετικά θέματα γενικού ή ειδικού ενδιαφέροντος ακόμα θαμμένα στα αρχεία μου.

Διανεμήθηκαν πολλές δισκέτες της δεύτερης έκδοσης. Χίλια αντίγραφα ετοιμάστηκαν και μοιράστηκαν δωρεάν από το Virginia Beach Hamfest and Convention. Αντιγράφηκαν και τυπώθηκαν από το FISTS CW Club of North America και διάφορους άλλους, περιλαμβανομένου και του φίλου μου James (Jim) Farrior, W4FOK, που το ενσωμάτωσε στην διαδικασία του προγράμματός εκμάθησης κώδικα MILL.

Σε αυτή την τρίτη ανανεωμένη έκδοση ανάμεσα σε άλλα θέματα προστέθηκε και ένα νέο παράρτημα για τις υψηλές ταχύτητες (High-Speed). Ελπίζω ότι αυτή τη νέα έκδοση θα την υποδεχτούν με ενθουσιασμό αυτοί που αγαπούν το CW και ότι θα συνεχίσει να είναι χρήσιμη σε αυτούς που επιθυμούν να μάθουν ή να τελειοποιήσουν αυτή τη συναρπαστική και χρήσιμη ικανότητα.

Ελπίζω συνάμα ότι εσύ, ο αναγνώστης, θα βρεις αυτό το βιβλίο ενδιαφέρον και χρήσιμο. Δεν υποστηρίζω ότι είναι πλήρες, τέλειο ή η τελική του έκδοση, ή ότι περιέχει οτιδήποτε έχει σχέση με το θέμα και έχει αξία και ενδιαφέρον. Ήμουνα υποχρεωμένος να αφήσω εκτός μερικά ενδιαφέροντα, κυρίως ιστορικά, στοιχεία. Ίσως μερικά από αυτά, ή όσα εσύ σαν αναγνώστης επιθυμείς να συνεισφέρεις, θα μπορούσαν να προστεθούν σε κάποια μελλοντική έκδοση.

Αυτό το βιβλίο μπορεί ελεύθερα να αντιγραφεί και εκδοθεί έτσι ώστε να είναι όσο πιο ευρέως διαθέσιμο γίνεται σε όποιον το χρειάζεται, αρκεί αυτή η επανέκδοση να μην γίνεται με σκοπό (ή να έχει σαν αποτέλεσμα) το χρηματικό κέρδος.

N0HFF ...page... Wiki Pagination has not been enabled on this site.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η έρευνα για αυτό το βιβλίο πιθανά δεν θα είχε γίνει ποτέ αν δεν ήθελα με τόσο ενθουσιασμό να μάθω τον τηλεγραφικό κώδικα και δεν είχα αποτύχει τόσο οικτρά να το πετύχω. Μετά βίας κατάφερα να επιτύχω στις εξετάσεις για την άδεια ραδιοερασιτέχνη νωρίς την δεκαετία του 1930 και για ένα αρκετά μεγάλο διάστημα δεν ήμουνα αρκετά ικανός στη λήψη του κώδικα έτσι ώστε πραγματικά να τον χρησιμοποιήσω και να τον χαρώ. Όπως πολλοί άλλοι εκείνες τις μέρες απομνημόνευσα τις «τελείες και παύλες» από ένα έντυπο.

Ένας καλός δάσκαλος θα μπορούσε να με βοηθήσει αλλά… Μόνο να είχε τύχει να είχα διαβάσει την ακόλουθη παράγραφο-κλειδί από ένα άρθρο του QST (Ιούλιος 1923) και το λιγότερο θα με είχε βάλει στο σωστό μονοπάτι:

« Το πρώτο βήμα για να μάθετε τον κώδικα είναι να απομνημονεύσετε τους συνδυασμούς από τελείες και παύλες που αντιστοιχούν στα γράμματα. Δεν πρέπει όμως να τους μάθετε «οπτικά» σαν τελείες και παύλες αλλά ηχητικά «auralized». Δεν υπάρχει (σ.τ.μ. στην αγγλική) τέτοια λέξη «auralized» αλλά αν υπήρχε θα έκφραζε την σωστή μέθοδο να μάθετε τον κώδικα. Ο ήχος dit-dah (μια τελεία που την ακολουθεί μια παύλα) στα ακουστικά πρέπει να στέλνει κατευθείαν στον εγκέφαλο το γράμμα Α για παράδειγμα, χωρίς να προκαλεί πρώτα στιγμιαία την εικόνα από μαύρες τελείες και παύλες μπροστά στα μάτια σας. Αυτό είναι ένα θέμα που πάντα προβληματίζει τους αρχάριους, αλλά, αν μάθετε από την αρχή να αναγνωρίζεται τους ήχους σαν γράμματα χωρίς να τους μετατρέπετε σε τελείες και παύλες, θα έχετε πολύ καλύτερη πρόοδο στην εκμάθηση του κώδικα.»

‘Η πιο επιγραμματικά: «Μην προσπαθείτε να εκπαιδεύσετε τα αυτιά σας μέσα από τα μάτια σας» (Wireless Press, 1922).

Δεν ήμουνα ο μόνος που έκανα αυτό το λανθασμένο πρώτο βήμα. Πάρα πολλοί άλλοι έκαναν το ίδιο λάθος και το πιθανότερο ακόμα και σήμερα πολλοί συνεχίζουν να το κάνουν. Είναι ο κυρίαρχος λόγος που οι περισσότεροι που ξεκίνησαν με αυτό τον λανθασμένο τρόπο «κόλλησαν» σε κάποια ταχύτητα, γύρω από τις δέκα λέξεις το λεπτό ή και χαμηλότερα και δεν μπορούν να προχωρήσουν παραπέρα.

Το δεύτερο λάθος, ακόμα και αν μαθαίνετε «με το αυτί», είναι να ακούτε τους χαρακτήρες σε τόσο αργή ταχύτητα ώστε ασυναίσθητα να ξεχωρίζετε τις τελείες από τις παύλες ή ακόμα και να τις μετράτε (είναι σοφό οι αρχάριοι ποτέ να μην ακούνε κώδικα σε ταχύτητα μικρότερη από 13 λέξεις το λεπτό). Αυτές οι δύο κακές πρακτικές είναι επίσης ένας λόγος για να κολλήσουμε στις μεγαλύτερες ταχύτητες – σημαίνει ότι στην πραγματικότητα δεν μάθαμε τον κώδικα.

Στις μέρες μας, υπάρχουν κασέτες και πολλά προγράμματα διαθέσιμα για την εκμάθηση του Μορσικού κώδικα έτσι ώστε να αποφεύγονται αυτά τα βασικά λάθη. Αυτό το βιβλίο γράφτηκε για να μοιραστούμε τα αποτελέσματα της έρευνας σε όλο αυτό το διαθέσιμο εκπαιδευτικό υλικό (περιλαμβάνει επίσης συζητήσεις με ικανούς χειριστές) με αυτούς που θέλουν να μάθουν τον Μορσικό κώδικα ή να γίνουν καλύτεροι χειριστές. Επικεντρώνεται στις μεθόδους που έχουν αποδειχτεί πιο επιτυχημένες αλλά αναφέρεται και σε άλλες που πρέπει να τις αποφύγουμε. Είναι χρήσιμο τόσο για όσους ξεκινάνε όσο και για εκείνους που έχουν «κολλήσει» και θέλουν να προχωρήσουν παραπέρα. Μας λέει επίσης για το πώς χειρίζονται αυτοί που είναι ικανοί αλλά και οι ακόμα καλύτεροι, οι experts.

Για αυτούς που τους ενδιαφέρει η ιστορία της Τηλεγραφίας έχουν προστεθεί αρκετά κεφάλαια με ιστορικά στοιχεία στο τέλος του βιβλίου. Ελπίζω να τα βρείτε όχι μόνο ενδιαφέροντα αλλά και χρήσιμα. Αυτό το βιβλίο είναι ένα εγχειρίδιο «How To Book» και όχι μια επιστημονική διατριβή. Οι πηγές για συγκεκριμένα θέματα σπάνια αναφέρονται. Η ύλη συγκεντρώθηκε από πολλές διαφορετικές πηγές που για τις πιο σημαντικές γίνεται αναφορά στο σχετικό παράρτημα του βιβλίου (sources).

«Δεν γνώρισα ποτέ άνθρωπο που να είναι ικανός με τον κώδικα και να μην τον λατρεύει: αντίθετα όσο πιο ικανός είναι κάποιος με τον κώδικα τόσο πιο πολύ τον αγαπάει» . Ο Μορσικός κώδικας είναι ένα μέσο επικοινωνίας, ένας νέος τρόπος να εκφράζεστε.

N0HFF ...page... Wiki Pagination has not been enabled on this site.

Είναι ο Τηλεγραφικός κώδικας ξεπερασμένος;

Όσοι δεν έχουν σχέση με το radio αλλά και μερικοί ραδιοερασιτέχνες συχνά ρωτούν: «Δεν είναι ο Μορσικός κώδικας ξεπερασμένος; Δεν τον έχει υποκαταστήσει η μοντέρνα τεχνολογία;»

Πίσω στο 1912 κανένας δεν δίσταζε να μάθει τον κώδικα, ήτανε απλό τότε: αν δεν ήξερες τον κώδικα δεν μπορούσες ούτε να ακροαστείς και να καταλάβεις αλλά ούτε και να επικοινωνήσεις με τον ασύρματο.

Αλλά, ακόμα και σήμερα αρνείται να ξαπλώσει κάτω και να πεθάνει. Γιατί; Όχι μόνο οι παλιοί στο hobby αλλά και οι νέοι ραδιοερασιτέχνες βρίσκουν ότι είναι μια ικανότητα που αξίζει να αποκτήσουν, διασκεδαστική σαν οποιασδήποτε άλλη ικανότητα. Υπάρχει μια πραγματική αίσθηση ευχαρίστησης και αυτοεπιβεβαίωσης όταν επικοινωνείς με αυτό τον τρόπο. Κάποιοι το βρίσκουν σαν μια διέξοδο στα καθημερινά άμεσα προβλήματα επειδή ακριβώς τους απορροφά τελείως λόγω της συγκέντρωσης που απαιτεί.

Έχει όμως και μια πρακτική αξία. Μπορεί να μεταβιβάσει ένα μήνυμα εκεί που όλες οι άλλες μέθοδοι αποτυγχάνουν. Είναι από παλιά κοινή γνώση των χειριστών ότι ο Μορσικός κώδικας διαπερνά την απόσταση, τον θόρυβο, τις παρεμβολές και το στατικό, συνθήκες δηλαδή που οι επικοινωνίες φωνής δεν θα τα κατάφερναν. Για αυτό το λόγο και οι QRP χειριστές θεωρούν ότι το CW υπερτερεί της φωνής. Πέρα από αυτά ο απαιτούμενος εξοπλισμός τόσο για την εκπομπή όσο και για τη λήψη είναι πολύ πιο απλός και μικρός σε μέγεθος, λιγότερο απαιτητικός σε ισχύ και, σε μια κατάσταση κινδύνου, μπορεί να συναρμολογηθεί από απλά διαθέσιμα εξαρτήματα.

Αυτά τα δεδομένα δεν άφησαν αδιάφορη την Σοβιετική Ένωση. Και εκείνοι επίσης εντυπωσιάστηκαν βαθιά από την αξιοπιστία, απλότητα και το χαμηλό κόστος του CW εξοπλισμού, καθώς και την ευκολία συντήρησής του (με την ίδια λογική όλος ο στρατιωτικός ασύρματος εξοπλισμός τους ήτανε «λαμπάτος» για την αποφυγή πιθανής καταστροφής από την ραδιενέργεια). Έτσι χρόνο με το χρόνο προώθησαν και πρόβαλλαν την εκμάθηση και την απόκτηση ικανότητας στον κώδικα Morse. Τον ενσωμάτωσαν σαν άθλημα στις πολιτιστικές εκδηλώσεις τους θεσμοθετώντας αγώνες και βραβεία για τους καλύτερους και γρηγορότερους χειριστές. Αυτό τους εξασφάλισε μια πηγή από καλούς και γρήγορους χειριστές σε περίπτωση πολέμου. Πριν μερικά χρόνια δύο Αμερικανοί ραδιοερασιτέχνες αιχμαλωτίστηκαν σαν στρατιώτες σε ένα καράβι που πλησίασε πολύ τις ακτές της Βόρειας Κορέας. Εντυπωσιάστηκαν όταν ανακάλυψαν ότι πάρα πολλοί από τους πολίτες σε εκείνη τη χώρα καταλάβαιναν άμεσα τον Μορσικό κώδικα.

Πρόσφατα και ο δικός μας στρατός (σ.τ.μ. USA) φαίνεται να αφυπνίστηκε και ξαναρχίνησε να εκπαιδεύει προσωπικό στο χειρισμό του κώδικα. Επιπρόσθετα αντελήφθησαν ότι ο κώδικας είναι ένα αποτελεσματικό μέσο επικοινωνίας όταν ο εχθρός παρεμβάλλει σκόπιμα. Υπάρχουν και άλλα πλεονεκτήματα. Το CW χρησιμοποιεί το αμέσως στενότερο εύρος εκπομπής (το PSK31 χρησιμοποιεί μικρότερο αλλά απαιτεί ηλεκτρονικό υπολογιστή) γεγονός που για τους ραδιοερασιτέχνες σημαίνει περισσότερα κανάλια επικοινωνίας σε κάθε μπάντα συχνοτήτων. Υπερτερεί στο λόγο σήματος/θόρυβο και επιπρόσθετα ο χειριστής μπορεί στο μυαλό του να διαχωρίζει σήματα που βρίσκονται πολύ κοντά διακρίνοντας τις διαφορές στο τόνο, τη ταχύτητα και το τρόπο που χειρίζεται ο ανταποκριτής σταθμός (style).

...page... Wiki Pagination has not been enabled on this site.

Μαθαίνοντας τον κώδικα Morse
Μια προεπισκόπηση – που το πάμε;

Αν ψάχνετε για κάποιο είδος μυστικής μαγείας ή «κόλπου» -ή ακόμα και υπνωτισμό- δεν θα τα βρείτε σε αυτό το βιβλίο. Αυτό που προσφέρουμε είναι απλά δοκιμασμένες και αποδεδειγμένα ικανές πρακτικές μεθόδους που συνδυάζουν όλη την μακρόχρονη γνώση για την αποτελεσματική και καλή εκμάθηση του Μορσικού κώδικα.

Ο George Hart (για πολλά χρόνια CW expert της ARRL) το έθεσε ως εξής: «Το μεγαλύτερο εμπόδιο στην εκμάθηση του κώδικα είναι η μέθοδος που χρησιμοποιήσαμε για να τον μάθουμε».

Ο Ted R. McElroy, δάσκαλος και για πολλά χρόνια πρωταθλητής ταχύτητας στο CW, έλεγε ότι κάθε κανονικός άνθρωπος εύκολα μπορεί να επιτύχει την ταχύτητα των 25wpm (σ.τ.μ. words per minute: λέξεις ανά λεπτό, σαν τυπική λέξη θεωρείται η λέξη PARIS δηλαδή, 25wpm = 25 x 5=125 γράμματα ανά λεπτό). Αυτός είναι ένας λογικός στόχος που εύκολα μπορούμε να επιτύχουμε και όποιος μπορεί να εργαστεί σε αυτή την ταχύτητα είναι ένας καλός χειριστής.

Ο αρχικός Αμερικανικός Μορσικός κώδικας του 1845 σχεδιάστηκε για επικοινωνία: την εκπομπή δηλαδή μέσω των τηλεγραφικών συρμάτων κάθε είδους γραπτού μηνύματος ή πληροφορίας πλήρως ορθογραφημένου και με τα σωστά σημεία στίξης. Στο σημείο λήψης ο κώδικας τυπωνόταν σε μια συνεχή λωρίδα χαρτιού που στη συνέχεια διαβαζότανε και μεταφραζότανε από τον ανταποκριτή χειριστή με το μάτι. Πολύ σύντομα οι χειριστές ανακάλυψαν ότι μπορούσαν να μεταφράζουν με ακρίβεια των κώδικα απευθείας από τους θορύβους που έκανε το καταγραφικό και έτσι σιγά-σιγά τα καταγραφικά-εκτυπωτές αντικαταστάθηκαν από ηχητικές συσκευές (sounders).

Πολύ σύντομα οι αρχάριοι κάποτε χειριστές έγιναν τόσο ικανοί ώστε άρχισαν να φλυαρούν με ευκολία μεταξύ τους μέσω των τηλεγραφικών συρμάτων όπως συχνά φλυαρούν σήμερα και οι ραδιοερασιτέχνες (rag chew). Αυτό το είδος της ελευθερίας θα είναι και ο στόχος μας: η άνετη και φυσική χρήση του κώδικα να ώστε να επικοινωνούμε με την ίδια ευκολία που μιλάμε και διαβάζουμε. Εκεί το «πάμε».

Ο κώδικας δεν είναι μια «ξένη» γλώσσα. Είναι η γλώσσα που ήδη γνωρίζουμε γραμμένη με συνδυασμούς ήχων αντί για σύμβολα μελάνης στο χαρτί. Θα μάθετε να διαβάζετε με το αυτί τη γλώσσα που ήδη διαβάζετε τόσο καλά με τα μάτια σας.

Αυτό είναι και το Πρώτο Μάθημα –είναι εξαιρετικά σημαντικό να σκέφτεστε πάντα με αυτό τον τρόπο: ΣΤΟ CW ΚΑΘΕ ΓΡΑΜΜΑ, ΚΑΘΕ ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΛΟ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑΣ ΜΟΝΑΔΙΚΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΤΟΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΟΣ ΗΧΗΤΙΚΟΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ.

Η ψυχολογία μας έχει διδάξει ότι όποτε ξεκινάμε να μάθουμε κάτι καινούργιο αν σκεπτόμαστε εξαρχής ότι είναι ΕΥΚΟΛΟ θα είναι και εύκολο. Οι καλοί εκπαιδευτές δεν παρουσιάζουν ποτέ τον κώδικα σαν κάτι δύσκολο και έτσι οι μαθητές τους τον μαθαίνουν πολύ γρήγορα, συνήθως μέσα σε μια εβδομάδα ή δύο. Επίσης φροντίζουν ώστε η διαδικασία εκμάθησης να είναι διασκεδαστική. Μαθαίνουμε πολύ ευκολότερα και γρηγορότερα με αυτό τον τρόπο. Να σκέφτεστε την εκμάθηση του κώδικα σαν κάτι ευχάριστο και διασκεδαστικό που αν πραγματικά το θέλετε τότε σίγουρα και μπορείτε να το πετύχετε. ...page... Wiki Pagination has not been enabled on this site.

Η ΒΑΣΗ του κώδικα είναι το αλφάβητο, οι αριθμοί και τα διάφορα αναγκαία σύμβολα. Να μάθετε αυτούς τους ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΥΣ ΗΧΩΝ τόσο καλά ώστε όταν π.χ. ακούτε «dahdahdit» αυτόματα να το αναγνωρίζετε σαν «G». Αυτό είναι βασικό αλλά μη σταματήσετε εκεί. Ο κώδικας είναι επικοινωνία και δεν επικοινωνούμε με γράμματα αλλά με λέξεις. Οι λέξεις είναι οι θεμελιώδεις μονάδες της σκέψης μας. Ακόμα και στην αρχή που ακόμα μαθαίνουμε τα γράμματα μπορούμε να ξεκινήσουμε να αναγνωρίζουμε μερικές κοινές λέξεις όπως τα «the», «of» σαν λέξεις και όχι σαν συνδυασμούς διακριτών γραμμάτων.

Όταν στα παιδικά μας χρόνια μάθαμε ανάγνωση μπορούσαμε ήδη να μιλάμε αλλά πάλι η ανάγνωση ήτανε μια καινούργια ικανότητα και απαίτησε από μας κάποια προσπάθεια. Αρχικά συλλαβίζαμε κάθε λέξη προσπαθώντας στην συνέχεια να την προφέρουμε και στο τέλος τη συνδέαμε με τα προηγούμενα ώστε σταδιακά να έχουμε διαβάσει με κόπο όλη την πρόταση. Μαθαίνουμε τον κώδικα με τον ίδιο τρόπο χωρίς όμως αναγκαστικά να είναι αυτός και ο σωστός. Οι λέξεις γράφονται σαν σειρές από γράμματα το ένα μετά το άλλο αλλά στον κώδικα διαβάζουμε όλη τη λέξη. Βέβαια αν δεν μπορούσαμε να συλλαβίσουμε δεν θα μπορούσαμε να γράψουμε κιόλας, θα χρησιμοποιούσαμε ιερογλυφικά. Στον Μορσικό κώδικα οι λέξεις πρέπει να γίνουν οι μονάδες ή αλλιώς οι μικρότερες διακριτές ενότητες που σκεφτόμαστε γιατί αυτές έχουν κάποιο νόημα και μπορούμε να τις θυμόμαστε.

Το να διαβάσουμε τον κώδικα, σαν να διαβάζαμε ένα έντυπο, γίνεται ακόμα ευκολότερο όταν μάθουμε να ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ ΤΙΣ ΛΕΞΕΙΣ αντί να τις συλλαβίζουμε σαν σειρές από γράμματα. Κάποιος που είναι καλός στην ανάγνωση διαβάζει λέξεις ακόμα και ολόκληρες προτάσεις με μια ματιά. Μπορούμε και εμείς να το μάθουμε αυτό, πάρα πολλοί άλλοι το έχουν καταφέρει. Διαβάζοντας σπάνια έχουμε πραγματική συναίσθηση των γραμμάτων που συνθέτουν τις λέξεις αλλά η προσοχή μας είναι εστιασμένη στο ΝΟΗΜΑ του κειμένου και συνειδητά αντιδράμε στις ιδέες που εκφράζει.

Όταν αρχίσουμε να προσεγγίζουμε αυτό το στάδιο και στο Μορσικό κώδικα τότε γινόμαστε εξαιρετικά ικανοί «proficient» . Έτσι το πλάνο της εκπαίδευσής μας είναι:

• Να μάθουμε το αλφάβητο σαν ηχητικούς συνδυασμούς τόσο καλά ώστε να αναγνωρίζουμε κάθε γράμμα στιγμιαία, μετά

• να μάθουμε να αναγνωρίζουμε τις περισσότερες λέξεις που ακούμε σαν ολόκληρες λέξεις, και τελικά

• να μάθουμε να ακούμε την ροή του κώδικα και υποσυνείδητα να την μεταφράζουμε σε λέξεις και ιδέες όπως όταν μας μιλάει κάποιος σε ένα καθημερινό διάλογο.

Αυτή είναι η εξειδίκευση, σε όποια ταχύτητα και να λαμβάνουμε. Μπορούμε δηλαδή να μάθουμε να το κάνουμε αυτό σε οποιασδήποτε ταχύτητα. Ο στόχος μας είναι να μάθουμε τον κώδικα τόσο καλά ώστε η χρήση του όπως την περιγράψαμε να είναι άνετη και να μας φαίνεται ταυτόχρονα φυσική, όπως συζητάμε με φωνή ή διαβάζουμε κάποιο βιβλίο. ….συνεχίζεται σε επόμενο τεύχος….